Στο δρόμο του προς το Δία ο "Γαλιλαίος" μας έστειλε τις πρώτες κοντινές φωτογραφίες των αστεροειδών. Ο πρώτος ήταν ο αστεροειδής Γκάσπρα, τον οποίο ο "Γαλιλαίος" προσπέρασε τον Οκτώβριο του 1991 σε απόσταση 1.500 περίπου χιλιομέτρων. Ο Γκάσπρα έχει ένα παράξενο σχήμα και μήκος 18 περίπου χιλιομέτρων, ενώ η επιφάνειά του είναι γεμάτη από 600 περίπου μικρούς κρατήρες. Δύο σχεδόν χρόνια αργότερα, τον Αύγουστο του 1993, ο "Γαλιλαίος" προσπέρασε το δεύτερο αστεροειδή με την ονομασία Ίδη, με μήκος 56 χιλιομέτρων, ο οποίος μας παρουσίασε μια εκπληκτικά αρχέγονη επιφάνεια καλυμμένη με αναχώματα και κρατήρες, όπως η Σελήνη. Το γεγονός αυτό μας προσδιόρισε την ηλικία της Ίδης που πλησιάζει τα δύο δισεκατομμύρια χρόνια. Οι εικόνες του "Γαλιλαίου" μας αποκάλυψαν επίσης εκεί κοντά και έναν δεύτερο μικρότερο αστεροειδή, που ονομάστηκε Δάκτυλος, με μέγεθος δύο περίπου χιλιομέτρων. Το γεγονός ότι ανακαλύψαμε έναν τέτοιο διπλό αστεροειδή στη δεύτερη κιόλας συνάντησή μας με τους "Αλήτες" αυτούς του διαστήματος, σημαίνει ότι το φαινόμενο αυτό ίσως να είναι αρκετά συνηθισμένο.

Το καλοκαίρι του 1997 η διαστημοσυσκευή NEAR, προσπερνώντας τον αστεροειδή "Ματθίλδη" τον φωτογράφησε μερικές εκατοντάδες φορές από απόσταση 1.200 χιλιομέτρων. Σε απόσταση 330 εκατομμυρίων χιλιομέτρων από τη Γη, η "Ματθίλδη" έχει σχήμα πατάτας και μέγεθος 59 επί 47 χιλιόμετρα. Στις φωτογραφίες του NEAR παρατηρήθηκαν χαρακτηριστικά μέχρι μεγέθους 380 μέτρων και δεκάδες μικροί και μεγάλοι κρατήρες με μέγεθος από 500 περίπου μέτρα μέχρι και 30 χιλιόμετρα. Ένας μάλιστα απ` αυτούς έχει βάθος 10 περίπου χιλιόμετρα. Τα χαώδη χαρακτηριστικά του οφείλονται στη βίαιη ιστορία του από τις πολλαπλές αρχέγονες συγκρούσεις του με άλλους παρόμοιους "Αλήτες" του διαστήματος. Το ενδιαφέρον που παρουσιάζουν οι αστεροειδείς για τη σύγχρονη επιστήμη είναι πολύ μεγάλο, γιατί θεωρείται ότι τα υλικά, από τα οποία αποτελούνται, έχουν μείνει αναλλοίωτα από τότε που δημιουργήθηκε το Ηλιακό μας Σύστημα πριν από 4,6 δισεκατομμύρια χρόνια. Ο Σικελός αστρονόμος Τζιουζέπε Πιάτσι ανακάλυψε τον πρώτο αστεροειδή, την Πρωτοχρονιά του 1801 και τον ονόμασε "Δήμητρα` προς τιμή της θεάς της γεωργίας και προστάτιδας της Σικελίας. Με διάμετρο 1.000 περίπου χιλιομέτρων, είναι ο μεγαλύτερος και ο μοναδικός, από τους 100.000 περίπου αστεροειδείς ή πλανητοειδείς, που έχει σφαιρικό σχήμα. Τα περισσότερα από τα διαστημικά αυτά βουνά βρίσκονται στη ζώνη των αστεροειδών, ανάμεσα στις τροχιές του Αρη και του Δία. Σ` αυτήν την περιοχή έχουμε ήδη ανακαλύψει 8.000 περίπου αστεροειδείς, αν και κάθε χρόνο 150 με 200 νέοι αστεροειδείς προστίθενται στον κατάλογό μας αυτόν. Κανένας όμως από τους "Αλήτες" αυτούς του διαστήματος δεν ξεπερνάει σε διάμετρο τα 1.000 χιλιόμετρα.

Δεν βρίσκονται όμως όλοι οι αστεροειδείς στη ζώνη που φέρει το συλλογικό τους όνομα. Μερικοί βρίσκονται αιχμάλωτοι μέσα σε βαρυτικά σμήνη που είτε προηγούνται, είτε ακολουθούν το Δία στην τροχιά του. Μερικοί από τους αστεροειδείς έχουν συλληφθεί από τη βαρυτική δύναμη των πλανητών και έχουν μετατραπεί σε δορυφόρους τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα τέτοιων "συλληφθέντων" αστεροειδών είναι και οι δύο δορυφόροι του Αρη, ο Δείμος και ο Φόβος, καθώς και πολλοί από τους μικρότερους δορυφόρους των γιγάντιων εξωτερικών πλανητών. Μερικοί πάντως από τους αστεροειδείς έχουν ξεφύγει από τη ζώνη τους ανάμεσα στον Αρη και το Δία και έχουν τροχιές που τους φέρνουν πιο κοντά στον Ήλιο, με αποτέλεσμα να διασχίζουν συχνά την τροχιά του πλανήτη μας.

Οι μετρήσεις των σεληνιακών κρατήρων μας λένε ότι 250 αντικείμενα με μέγεθος μεγαλύτερο του ενός χιλιομέτρου συγκρούστηκαν με το δορυφόρο μας, ενώ άλλες μετρήσεις κρατήρων στους δορυφόρους και τους πλανήτες του Ηλιακού μας Συστήματος μας έχουν οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι η Γη συγκρούεται με έναν αστεροειδή μεγαλύτερο από ένα χιλιόμετρο μία ή δύο φορές κάθε ένα εκατομμύριο χρόνια. Η στατιστική μας λέει, επίσης, ότι μικροί αστεροειδείς, με μέγεθος από 100 έως 1.000 μέτρα, συγκρούονται με τη Γη μία φορά κάθε 300.000 χρόνια. Το στοιχείο άλλωστε αυτό επιβεβαιώνεται και από τη μελέτη των ήδη υπαρχόντων κρατήρων πάνω στη Γη.

Κάθε ημέρα που περνάει, πάνω από 100 τόνοι λεπτής σκόνης που προέρχεται από τις συγκρούσεις αστεροειδών και από τους κομήτες πέφτει στην επιφάνεια της Γης, χωρίς καν να το καταλάβουμε. Υπολογίζεται ότι 1.000 περίπου από τους διαστημικούς αυτούς βράχους είναι αρκετά μεγάλοι, ώστε να αντέξουν το ταξίδι μέσα από την ατμόσφαιρα του πλανήτη μας και φτάνουν κάθε χρόνο στην επιφάνεια της Γης ως μετεωρίτες. Στο παρελθόν πολύ μεγαλύτερα αντικείμενα έχουν αφήσει τα σημάδια των συγκρούσεών τους με τη μορφή κρατήρων, όχι μόνο πάνω στη Γη, αλλά και πάνω στην επιφάνεια της Σελήνης, των πλανητών και των δορυφόρων τους. Μια παρόμοια μάλιστα σύγκρουση θεωρείται ότι ήταν υπεύθυνη και για την εξαφάνιση των δεινοσαύρων πριν από 64 εκατομμύρια χρόνια, όταν ένας αστεροειδής με μέγεθος 16 χιλιομέτρων συγκρούστηκε με τη Γη μας.

Την εποχή της εξαφάνισής τους οι δεινόσαυροι αποτελούσαν το αντιπροσωπευτικότερο στοιχείο ζωής πάνω στη Γη. Ήταν πλάσματα ιδιαίτερα εξειδικευμένα, προσαρμοσμένα με ιδανικό τρόπο στο γύρω τους περιβάλλον, ενώ η νοημοσύνη τους συναγωνιζόταν και ίσως ξεπερνούσε εκείνη πολλών σύγχρονων ζώων. Υπήρχαν σαρκοφάγοι δεινόσαυροι, όπως ο αναμφισβήτητα πανούργος Τυραννόσαυρος, αδηφάγοι καταναλωτές φυτών σαν τον Εντμοντόσαυρο, θωρακισμένοι φυτοφάγοι σαν τον Τρικέρατο και παράξενοι, ιπτάμενοι "Αλήτες" σαν τον Πτερανοδόντη. Μία ολόκληρη ποικιλία πλασμάτων που ζούσαν σε αρμονία με το περιβάλλον τους, οι δεινόσαυροι κυριάρχησαν πάνω στη Γη, καλύπτοντας όλα τα γεωγραφικά μήκη και πλάτη, από τους πόλους μέχρι τον Ισημερινό. Eπί 100 εκατομμύρια χρόνια οι δεινόσαυροι ήταν η πιο πολυποίκιλη και πολύπλοκη μορφή ζωής. Και ξαφνικά, τα τεράστια αυτά κοπάδια εξαφανίστηκαν. Και ο κατάλογος των ξαφνικών εξαφανίσεων είναι ιδιαίτερα μακρύς, γιατί το 75% όλων των ειδών ζωής πάνω στη Γη εξαφανίστηκε σε ένα φαινόμενο που δίκαια χαρακτηρίζεται ως το πιο δραματικό φαινόμενο αφανισμού τα τελευταία 500 εκατομμύρια χρόνια. Μόνο τα φυτά της ξηράς διέφυγαν την καταστροφή σχεδόν ανέγγιχτα.

Μπορείτε να φανταστείτε άραγε τι θα συνέβαινε, αν η Γη συγκρουόταν με έναν αστεροειδή 16 περίπου χιλιομέτρων; Οι υπολογισμοί που έχουν γίνει απέδειξαν ότι η πτώση ενός τέτοιου αστεροειδούς δεν επιβραδύνθηκε ουσιαστικά από την ατμόσφαιρα και έπεσε στην επιφάνεια της Γης με ταχύτητα 145.000 χιλιομέτρων την ώρα. Μέσα σε ένα δευτερόλεπτο, ολόκληρη η μάζα του αστεροειδούς, που έφτανε τα έξι τρισεκατομμύρια τόνους, εξαερώθηκε δημιουργώντας έναν κρατήρα με διάμετρο 160 χιλιομέτρων. Η ενέργεια που απελευθερώθηκε εκείνη τη στιγμή ισοδυναμούσε με 3.000.000 γήινους σεισμούς 9 βαθμών Ρίχτερ. Η δύναμη της πρόσκρουσης εκτίναξε στην ατμόσφαιρα υλικά 600 τρισεκατομμυρίων τόνων σε ύψος 160 περίπου χιλιομέτρων, καλύπτοντας έτσι ολόκληρη την υδρόγειο. Μικρότερες ποσότητες υπερθερμασμένης σκόνης ταξίδεψαν σαν αστραπή γύρω από τη Γη σε ύψος 9 χιλιομέτρων. Το χαμηλό αυτό στρώμα της θερμής σκόνης μετέφερε τη μεγαλύτερη ποσότητα θερμότητας της σύγκρουσης και προκάλεσε μια ξαφνική και καταστροφική άνοδο της θερμοκρασίας στην ατμόσφαιρα και στους ωκεανούς. Η ξαφνική αυτή θέρμανση σκότωσε τους δεινοσαύρους μέσα σε λίγες ώρες. Εμείς και η ζωή γύρω μας προερχόμαστε από αυτούς που κατόρθωσαν τότε να επιζήσουν.

ΠΗΓΗ