Αστρονομία

Η βάση της σύγχρονης Αστρονομίας θεμελιώθηκε από πολλές σωστές υποθέσεις αρχαίων Ελλήνων αστρονόμων:

- Ο Αναξίμανδρος (6ος π.χ. αιώνας) υπέθεσε ότι η Γη αιωρείται.

- Ο Πυθαγόρας (6ος π.χ. αιώνας) ότι η Γη είναι σφαιρική.

- Ο Φιλόλαος (5ος π.χ. αιώνας) ότι η Γη κινείται.

- Ο Δημόκριτος (5ος π.χ. αιώνας) ότι τα άστρα είναι ήλιοι.

- Ο Ηρακλείδης ο Ποντικός (388 - 315 π.χ.) ότι η Γη γυρίζει γύρω από τον άξονά της.

- Ο Αρίσταρχος ο Σάμιος (310 - 230 π.χ.) ότι η Γη και οι πλανήτες κινούνται γύρω από τον Ήλιο.

- Ο Ερατοσθένης (276 - 192 π.χ.) πρωτο-μέτρησε την περιφέρεια της Γης, παρατηρώντας τις διαφορετικές γωνίες των ηλιακών σκιών σε διαφορετικά γεωγραφικά πλάτη.

- Τέλος ο Ίππαρχος (2ος π.χ. αιώνας), ο μεγαλύτερος αστρονόμος της αρχαιότητας, συνέταξε τον πρώτο κατάλογο αστέρων, επινόησε τον αστρολάβο, θεμελίωσε την μαθηματική γεωγραφία και κατανόησε και ανέλυσε ένα πλήθος από άλλα ουράνια φαινόμενα.

Οι γνώσεις αυτές έμειναν για αιώνες κρυμμένες στο σκοτάδι του Μεσαίωνα.

 

Η Αρχαία Παρατήρηση

Οι περισσότεροι αρχαίοι λαοί ξεκίνησαν την αστρονομική παρατήρηση και τη μέτρηση του χρόνου υπολογίζοντας τα ηλιοστάσια και τις ισημερίες καθώς και τις ετήσιες εναλλαγές του νυχτερινού ουρανού.

Ο Ίππαρχος κατέταξε τα άστρα κατά μεγέθη λαμπρότητας και χαρτογράφησε ένα μεγάλο μέρος του ουρανού.

Μέχρι την ανακάλυψη του τηλεσκοπίου, οι παρατηρήσεις εκτελούνταν με το γυμνό μάτι και υποβοηθούνταν από γεωμετρικά όργανα μέτρησης γωνιών.

Τέλος, πολλοί πολιτισμοί της κεντρικής Αμερικής, της Κίνας, της Ινδίας κ.λ.π. έχτισαν ολόκληρα κτίρια και κατασκευές για τις αστρονομικές τους μετρήσεις.

 

Η μέθοδος με την οποία ο Ερατοσθένης μέτρησε την καμπυλότητα της Γης βασιζόμενος στη γωνιακή διαφορά ηλιακών σκιών ανάμεσα σε δύο πόλεις.

 

Το Τηλεσκόπιο

Το Τηλεσκόπιο (τηλέ-σκοπώ : παρατηρώ μακριά) είναι μία οπτική ή άλλη διάταξη που συλλέγει και εστιάζει ορατό φως ή άλλες ηλεκτρομαγνητικές ακτινοβολίες, όπως ραδιοκύματα, υπέρυθρο, υπεριώδες, ακτίνες γ, ακτίνες Χ κ.λ.π.

Το είδωλο είτε παρατηρείται είτε αποτυπώνεται ή γίνονται μετρήσεις (φωτομετρία, φασματοσκοπία κ.α.).

Δύο κύριες κατηγορίες οπτικών τηλεσκοπίων είναι τα διοπτρικά και τα κατοπτρικά.

Όσο μεγαλύτερη είναι η φωτοσυλλεκτική επιφάνεια ενός τηλεσκοπίου, τόσο αμυδρότερα αντικείμενα είναι ικανό να ανιχνεύσει.

 

Επάνω: αστρονομική δίοπτρα. Κάτω: Κατοπτρικό, νευτώνειο τηλεσκόπιο.

 

Διοπτρικά Τηλεσκόπια

Διοπτρικά λέγονται τα Τηλεσκόπια που συλλέγουν και συγκεντρώνουν (εστιάζουν) το φως με τη χρήση στρογγυλών κυρτών κρυστάλλων (φακών).

Διοπτρικό ήταν και το πρώτο τηλεσκόπιο που κατασκευάστηκε από τον Ολλανδό Λιππερσέυ το 1608, και αυτό που κατασκευάστηκε για αστρονομικούς σκοπούς την επόμενη χρονιά από τον Γαλιλαίο.

Το μεγαλύτερο διοπτρικό τηλεσκόπιο που κατασκευάστηκε ποτέ (το 1897) έχει αντικειμενικό φακό περίπου 1 μέτρο και βρίσκεται στο Αστεροσκοπείο του YERKES κοντά στο Σικάγο των ΗΠΑ.

 
Aναπαλαιωμένο διοπτρικό τηλεσκόπιο, κατασκευασμένο το 1908.

 

Κατοπτρικά Τηλεσκόπια

Τα κατοπτρικά Τηλεσκόπια συλλέγουν και εστιάζουν το φως με τη βοήθεια κοίλου παραβολικού κατόπτρου (καθρέφτης).

Ο πρώτος που επινόησε τηλεσκόπιο με κάτοπτρο ήταν ο Ισαάκ Νεύτων τον 17ο αιώνα, το οποίο ονομάστηκε Νευτώνειο.

Παραλλαγές του κατοπτρικού εφευρέθηκαν από τους Κασεγκραίν, Φουκώ, Σμιθ, Μακσούτωφ και άλλους.

Σήμερα, τα μεγαλύτερα κατοπτρικά τηλεσκόπια στον κόσμο είναι δύο, έχουν διάμετρο κατόπτρου 10 μέτρα και βρίσκονται στο παρατηρητήριο KECK σε οροσειρά της νήσου Χαβάη.

 

 Kατοπτρικό, σύγχρονο τηλεσκόπιο διαμέτρου 3,6 μέτρων, εγκατεστημένο από τον Ευρωπαϊκό οργανισμό E.S.O. στις Χιλιανές Άνδεις.

 

Ραδιοτηλεσκόπια

Τα ραδιοτηλεσκόπια είναι δέκτες ραδιοκυμάτων που εκπέμπουν διάφορες πηγές στο σύμπαν.

Η συλλογή και η εστίαση των κυμάτων γίνεται με κοίλους παραβολικούς ανακλαστήρες όπως και στακατοπτρικά τηλεσκόπια. Ο σχηματισμός της ραδιοεικόνας είναι μία αρκετά σύνθετη και χρονοβόρα διαδικασία.

Είναι δυνατόν επίσης να συντονιστούν μεταξύ τους ραδιοτηλεσκόπια σε απόσταση, έτσι ώστε να επιτευχθεί μεγάλη ευκρίνεια των λαμβανομένων εικόνων. Αυτός ο συντονισμός καλείται "συμβολομετρία".

 

Το μεγαλύτερο ραδιοτηλεσκόπιο στον κόσμο είναι αυτό στο Arecibo της νήσου Puerto-Rico. Η διάμετρός του είναι περίπου 300 μέτρα.